Bespiegelingen over de Achterhoek Nieuw seizoen 2025-2026

Zomertijd en reizen. Dat hoort bij elkaar. Het riep bij mij de vraag op wat er gebeurd is met de twee woorden, waarmee het heen en weer in ons dialect uitgedrukt kan worden. Net als in het standaard-Nederlands kennen we het woord hen om beweging uit te drukken. Woor bu’j dit joor hengewaes meh vakantie? >>>

In een internetplatform stelde iemand de vraag “Waarom huil ik altijd als iemand tegen mij schreeuwt?“ Huilen en schreeuwen, duidelijk twee heel verschillende uitingen van emoties, maar met ons dialectwoord schreie(n) in de betekenis van huilen komen ze dicht bij elkaar. Zo zijn we bij ons Woord van de Maond juli, waarvoor ik geen andere reden kan aangeven dan het feit dat mijn favoriete streektaalzanger Gerard van Maasakkers (Nuenen 1949) er in een concert onlangs enkele woorden aan wijdde. >>>

Soms sta ik ervan te kijken dat ik een heel voor de hand liggend dialectwoord in deze rubriek nog niet onderzocht heb. Misschien wel, omdat het zo’n normaal en onopvallend woord is. Ik zocht in mijn keuken naar een tuu:tje voor al afgesneden, maar nog niet gegeten boterhammen. Ze blijven dan beter vers. Het duizelde vervolgens in mijn hoofd. Ik bedacht dat het Nederlands een wel heel ander woord daarvoor gebruikt: zakje. En ook dat tuu:tje het verkleinwoord is van toe:t. Niet van tuu:t zoals je zou kunnen denken. Het andere en met een korte uu uitgesproken woord tuut duidt immers op een kip. Het daagde me dat we het hier toch wel met een heel bijzonder mengsel van uu en oe-woorden te doen hebben. >>>