Mobiliteit toen en nu

Geplaatst op maandag 21 december 2015 om 20:43

Verschenen in Montferland Nieuws 26-06-2001

Er komt een fietspad door de bossen tussen Stokkum en Zeddam opdat de toeristen zo weinig mogelijk inspanning hoeven te leveren want het gemak dient de mens. Als die wielrijders nu maar niet te snel worden en Bergh weer verlaten zonder een bezoekje aan de plaatselijke horeca!
En dan te bedenken dat vroeger de kleine keuterboeren soms hun graan met een kruiwagen van Stokkum naar de molen in Zeddam moesten brengen. Inderdaad, moesten! Of de heren van Bergh de zon voor niets lieten opgaan is niet bekend maar de wind was van hen. Voor de Franse revolutie beschikten de staatshoofden vrijwel willekeurig over hun onderdanen en over het bezit van de gemeenschap. Zij eigenden zich ook het alleenrecht toe om de windkracht te mogen benutten voor het in beweging brengen van molens. Dat windrecht werd soms in leen gegeven aan een kleinere gezaghebber. De 'eigenaars' of leenmannen van het windrecht bouwden en onderhielden de molens en verpachtten ze aan molenaars. De heer van Bergh bezat windrecht - en zogenaamde dwangmolens - in Gendringen, Etten, 's-Heerenberg, Zeddam, Didam, Westervoort en Pannerden.
Er zijn regelmatig processen gevoerd die door molenaars zijn aangespannen tegen boeren omdat die de dwangmolens genegeerd hadden. Uit die processen is nog veel materiaal te halen voor artikelen in Montferland Nieuws en Old Ni-js het lijfblad van de Heemkundekring. In het allereerste nummer van Old Ni-js in 1983 is door John Thoben al uitvoerig geschreven over een sabotage op de Zeddamse torenmolen in 1664. Over de Stokkumse molen - de Düffels Möll die gebouwd is na de Franse Revolutie - schreef Edwin Zweers in Old Ni-js nummer 34 (1996).