Nr. 113 Old Ni-js
Geplaatst op maandag 12 december 2022 om 19:31
[Geplande distributie medio december 2022]
Van het bestuur (pag 3)
Beste heemkundevrienden,
Na alweer een hete zomer organiseerde de Heemkundekring Bergh enkele evenementen rond het veertigjarig bestaan van onze vereniging. Als eerste was dat Berghvrede 2.0 op zaterdag 3 september jl. Een verslag vindt u in deze Old Ni-js.
De officiële jubileumviering vond een week later, op 10 september, plaats in ons eigen Heemkundehuus. Burgemeester De Vries refereerde in zijn toespraak aan een hechtere samenwerking tussen gemeente en organisaties als de HKB om het stadscentrum van ‘s-Heerenberg nog aantrekkelijker voor bezoekers te maken. De eerste stappen hieromtrent zijn inmiddels gezet. Ikzelf mocht als voorzitter van de HKB de aanwezigen in grote stappen meenemen door veertig jaar HKB in Bergh. Zeker is er nog heel veel werk te verzetten en ongetwijfeld kan zo her en der het een en ander wat beter georganiseerd worden, maar per saldo mogen we terugkijken op een zeer succesvolle ontwikkeling van onze club. Denk hierbij aan een ledental van inmiddels meer dan 1100 personen, ons lijfblad Old Ni-js, onze online encyclopedie Berghapedia, ons eigen Barghief en natuurlijk een prachtig en historisch verenigingshuis.
Nieuw dit jaar was de eerste editie van het HKB-Café op 29 november. Een serie avonden in ons pand, waarbij telkens een werkgroep aan de leden van alle andere werkgroepen laat zien waar deze mee bezig is. Na afloop is er dan nog ruim tijd voor een praatje bij een gezamenlijk drankje.
Onze vereniging bezit een enorme hoeveelheid papieren informatie en die is de afgelopen jaren dankzij schenkingen ook nog eens snel gegroeid. Enkele leden hebben die enorme berg keurig georganiseerd op plaats en thema en daarmee voor geïnteresseerden toegankelijker gemaakt. Waarvoor dank! Er moet nog wel het een en ander gebeuren, maar het Barghief wordt zo langzamerhand een goed geordend en uitgebreid archief over de regio Bergh en directe omgeving.
Zoals u ziet, uw HKB heeft de coronadip goed doorstaan en is weer druk bezig met het nastreven van zijn ambities. Op naar een halve eeuw HKB!
Edwin Zweers, voorzitter HKB
In de greep van de pest (pag 4)
Het coronavirus brak in 2020 uit in China en kwam via Italië Europa binnen. Dat is precies dezelfde weg die de pest in de grote pandemie van 1347 tot 1352 volgde. “En eens op het land, ging het ook toen snel”, weet medisch historicus Bob Van Hee te melden in “De wereld vandaag” op Radio 1 in België.*
De afgelopen twee jaar waren wij samen met de rest van de wereld in de greep van een pandemie door het coronavirus. Een besmettelijk virus met veel ziekenhuisopnames en zelfs overlijdens tot gevolg. De eerste maatregelen waren gericht op het verminderen van sociaal contact en daarmee het indammen van het besmettingsgevaar. Quarantaine en isolatie werden gangbare begrippen.
In die eerste vervreemdende maanden toen iedereen thuis zat en zich afvroeg wat er toch allemaal aan de hand was, bleek dat het boek De Pest van de Franse schrijver Albert Camus opdook in de bestsellerlijsten. Er was veel belangstelling voor die andere pandemie die lange tijd Europa teisterde, de pest, ook wel de zwarte dood genoemd. Een pandemie die in 1347 startte, een paar jaar ongelooflijk woekerde, uitdoofde en nog eeuwenlang regelmatig weer opdook. Museum het Valkhof in Nijmegen wijdde er in 2022 een tentoonstelling aan. Meerdere boeken verschenen over het thema. >>>
RUTH MIJNEN
* https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/02/27/hoe-ook-de-pest-via-italie-europa-binnendrong/
Bergh extra muros IV (pag 13)
Het vierde deel in de serie Bergh Extra Muros brengt mij naar Hedel, gelegen aan de rivier de Maas. Dit dorp in de Gelderse gemeente Maasdriel is onlosmakelijk verbonden met de graven van Bergh. In deze Old Ni-js het tweede deel van mijn zoektocht in Hedel.
In de jaren veertig van de 16e eeuw begon niet alleen de Tachtigjare Oorlog die zou eindigen met de Nederlandse onafhankelijkheid, maar toen eindigde ook de oorlog om de onafhankelijkheid van Gelderland. De strijd op de grens van Brabant en Gelre eindigde in 1543 met de overwinning van keizer Karel V. Hij kon nu het hertogdom Gelre en het graafschap Zutphen aan zijn overige bezittingen in de Nederlanden toevoegen. Zware verliezen in het gebied van de huidige Niederrhein hadden tot overgave geleid van Willem de Rijke, op dat moment hertog van Gelre alsook van de verenigde hertogdommen Gulik-Kleef-Berg.
Dat gebeurde allemaal in de tijd dat Oswald II van den Bergh (1513-1546) heer van Hedel was. De kinderen van Oswald II van den Bergh erfden de heerlijkheid Hedel op een moment dat Hedel onderdeel van de strijd tussen de Spaanse-Habsburgse koning en de opstandige Nederlandse provincies werd. Die zou aan het einde van die eeuw leiden tot de ondergang van het oude kasteel Hedel. >>>
ANTOON BERENTSEN
Door ambitie gedreven (pag 18)
Op zoek naar het verborgen verleden van mijn voorouders stuitte ik op Frans en Laurens Meijer die in de 19e eeuw leefden. Mijn artikel laat zien hoe deze mensen van
eenvoudige boerenafkomst, door ambitie gedreven, zich wisten op te werken tot bosbeheerder en rentmeester van het Bergherbos. Een eerbetoon!
Behalve de jaartallen behorende bij het opzetten van een stamboom, zijn vooral de leefomstandigheden van de verschillende generaties familieleden interessant.
Tijdens het bestuderen van vele bronnen - akten van de burgerlijke stand, kerkboeken, archieven zoals die van Huis Bergh en het Erfgoedcentrum Achterhoek en Liemers - bleken enkele voorouders zich ontworsteld te hebben aan het doorgaans eenvoudige, harde boerenleven in met name de 18e en 19e eeuw. Opvallende figuren in onze stamboom, waar veel informatie over te vinden was, zijn Frans Meijer en zijn zoon Laurens, van oorsprong afkomstig uit respectievelijk Borghees en Stokkum. >>>
TON MEIJER
Tekst: Redactie Old Ni-js
