Over de Midwinterhoorn

Geplaatst op zondag 1 maart 2015 om 19:32

Het blazen op de midwinterhoorn; dit oeroude gebruik komt voort uit de angst van de primitieve mens (denk aan de Germaanse tijd) voor de duisternis en zijn demonengeloof. Met het “klagende” geluid hoopte men de ontzichtbare boze geesten te verjagen, tevens de ziekten o.a. pest, koorts, tyfus e.d. Met de komst van het christendom is het gebruik blijven voortbestaan en wordt het gezien als een vreugde roep (d'Olde Roop) als een aankondiging van de geboorte van het kerstkind.

In de tijd toen de christenen werden vervolgd, werd de midwinterhoorn gebruikt als alarmsignaal wanneer in het geheim de kerkdiensten plaatsvonden en de Franse troepen in aantocht waren.

Het gebruik als alarm voor andere zaken lijkt ook aannemelijk, zoals het blazen bij smokkelroutes of als er hulp noodzakelijk was in buitengebieden, voornamelijk bij boerderijen, brand, geboorten bij mens en dier. Een andere visie is dat blazen op de midwinterhoorn, maar ook het joodse blazoen op de sjofar en het christelijk blazen op de bazuinen, te zien zijn als een overgangsriten. Dat wil zeggen.een moment of periode waarin men overgaat van een oude naar een nieuwe situatie, het korter of langer worden van de dagen, overgang van oude naar het nieuwe jaar (de joel- en zonnewendefeesten), symbolische overgang van licht naar donker. Ook bij gebeurtenissen zoals huwelijk, overlijden en dergelijke. In feite is het een soort communicatiemiddel, de voorloper van het nu overbe- kende en ingeburgerde mobiele netwerk.

Hoe oud is dit gebruik?

Het midwinterhoornblazen is dus een oud Germaans gebruik, dat door het christendom is overgenomen. Echter tijdens de Reformatie werd het als overbodige bijkomstigheid door de katholieke kerk van de hand gewezen. Bekend is ook dat het blazen vanaf 1815 tot de Eerste Wereldoorlog in Twente en het aangrenzende Duitsland werd uitgeoefend.Toen werd het stil.Vanaf 1953 vindt er een opleving plaats en tot op de dag van vandaag breidt deze eeuwenoude traditie zich langzaam verder uit. Het mooist klinken de melancholieke geluiden bij vrieskou, in een bos of heuvelachtige omgeving, bij voorkeur als de schemering invalt. De traditie schrijft voor dat er publiekelijk in de openlucht geblazen mag worden bij aanvang van de eerste advent tot aan 6 januari, de dag van Driekoningen.

Waarom blazen we op de midwinterhoorn?

Allereerst is het in de donkere dagen voor kerst een leuke hobby met als doelstelling dit cultureel erfgoed door te geven aan de volgende generatie. Sinds 2013 staat het midwinterhoornblazen op de Nationale Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed. De tradities op de Nationale Inventaris maken in een later stadium kans om door de UNESCO erkend te worden als werelderfgoed.

Wat doen we zoal?

We presenteren ons voornamelijk in traditionele kledij als midwinterhoorngroep Bergh, vaak op uitnodiging en bij organisaties van verschillende evenementen, onder andere bij de Montferland Run, midwinterhoorn fietstocht Zevenaar, nieuwjaarsreceptie van de Heemkundekring Bergh, kerstvieringen van de basisscholen. Hier geven we uitleg over deze traditie en bij avond openstellingen op Huis Bergh. Bij het onthullen van de kerstster in Zeddam bij de Grafelijke Molen en verder op individuele basis waarbij ieder op zijn beurt zijn verhaal vertelt en de melancholieke klanken laat horen.Vooral publiek van buiten ons provinciegebied en over de “grenzen”vinden dit gebruik zeer bijzonder, uiteraard ook onze medebewoners.

Waar en wanneer?

Vanaf september komen wij iedere woensdag of donderdag bij elkaar in het gildegebouw in Zeddam. Eerst wordt de agenda doorgesproken, welke aanvragen zijn binnengekomen en wie hier invulling aan gaat geven. Na de koffie wordt er geoefend om de tonen onder de knie te krijgen. Vorig jaar werd er in de maanden voor september vanuit onze groep deelgenomen aan de in Zevenaar gehouden cursus “hoe maak je een midwinterhoorn”. Ook zijn er goede contacten en samenwerking met groepen in de omgeving, met name uit Ulft van “De Huttenpiepen”. Het aanblazen op de eerste zondag van de advent is meestal op verzoek bij hotel Montferland. Afblazen op 6 januari gebeurt in de meeste gevallen om en nabij Huis Bergh in de avond, daarna is er in een horecagelegenheid warme chocomel... met slagroom, ter afsluiting van het blaasseizoen.
Medio januari komen we bij elkaar om het geheel te evalueren.

Bron: Old Ni-js maart 2015.