Eerste Tommy in Azewijn kwam uit 's-Heerenberg
Geplaatst op maandag 21 december 2015 om 20:58
Eerste Tommy in Azewijn kwam uit 's-Heerenberg
Montferland Nieuws 6 mei 2003
Een jeugdige inwoner van 's-Heerenberg die oud genoeg was om opgeroepen te worden om voor de Duitse OrganisationTodt te werken, was in Azewijn ondergedoken bij Antoon Giesen. Op verzoek van de Heemkundekring zette hij zijn herinneringen aan de bevrijding op papier.
Bij boer Giesen was, behalve mensen uit Limburg en de Betuwe, ook een Duitse jezuïet uit Emmerich ondergebracht. Op paaszaterdag ben ik met een evacué (Kobus Brusse uit Gendt; nooit meer gezien) en een handkarretje overdag naar de kerk gegaan, die onder vuur lag van de geallieerden. Over de puinhopen van de ingestorte gewelven zijn we naar de sacristie gegaan om miskleren en een kelk te halen. Bij Giesen heb ik in de gang tegen de kapstok een altaartje gebouwd, zodat de jezuïet daar op paasmorgen een mis kon opdragen zoals dat toen heette. Op de vooravond ben ik hollend van de ene boerderij naar de andere - af en toe schuilend voor de vallende granaten - de mensen gaan uitnodigen voor die mis. 's-Nachts staken de Duitsers de kerk in brand, hetgeen ons een zeer hectische nacht bezorgde. De volgende morgen waren de kerk en enkele boerderijen uitgebrand. De lentezon straalde in een ongewone stilte en de mis in de gang ging door. De mensen zaten op de trap en stonden in de gang en in de kamer. De piano werd bespeeld door de organist van de kerk (ik geloof de smid van het dorp; niet Overbeek maar die andere). De pater hield een preekje in een taal die Nederlands noch Duits kon heten; een soort Nederduits. Na de mis ging ik naar buiten en .... we bleken bevrijd, want er stond een truck van de Tommy's voor de deur. Er stapte een Tommy uit en die sprak mij aan met mijn voornaam! Het bleek een zoon (bijnaam 'ventje') van Van Uhm van het café, waar later Nuy zijn matrassenfabriekje had aan de Oudste Poortstraat, naast kruidenier Witte, met Johan, Richard en Gusta die op het kantoortje achter de winkel altijd Duitse marken verkochten, die toen op 27/28 cent stonden. De eerste Tommy was dus een 's-Heerenbergse jongen die in de oorlog bij de Irene-brigade was gegaan. Hij vertelde me daar in Azem, dat hij voorgaande nacht geprobeerd had thuis te komen, maar dat hem dat niet gelukt was omdat er bij 's-Heerenberg te hard gevochten werd.
We hadden wel eerder Tommy's gezien. In de school in 's-Heerenberg zaten gevangen genomen vliegeniers vast, achter hoog prikkeldraad. Met de omliggende bewoners bestond er, als ze gelucht werden, een gebarentaal, die aan duidelijkheid niets te wensen overliet.'
