Woord van de Maond januari 2026: huje
Geplaatst op maandag 29 december 2025 om 18:06 — Laatst bijgewerkt op dinsdag 30 december 2025 om 8:15
Een uitdrukking uit het Westervoorts woordenboek brengt de tegenstellingen die in ons Woord van de Maond januari schuilen, naar de oppervlakte: A'j drie:ve wilt, mo'j schaope huje. Bij het hoeden van een schaapskudde moet je die (kudde-)dieren vooral bij elkaar en in beweging houden door ze telkens weer op te drijven. Met die uitdrukking reageert iemand die zich door de gesprekspartner opgejaagd voelt.
Het standaard-Nederlandse werkwoord hoeden drukt een heel betekenisveld rondom bewaken en verzorgen uit. Maar Liemerse dialecten gebruiken het ook in de overdrachtelijke betekenis van opjagen. In ons Woordenboek van ‘t Barghs dat in 2026 op berghapedia.nl verschijnt, staat de voorbeeldzin: "Gi-j mot mien niet zo huje! Ik bun zo kloor." Het is steeds een verzuchting en een vraag om met rust gelaten te worden. Al vertaalt het woordenboek van Pannerden het woord met bemoederen, toch heeft de daaropvolgende voorbeeldzin niet bepaald een positieve inslag: "Dah mins zit altied met de blage te huje. Laot ze ze toch met rus laote." Een woordenboek uit het Land van Maas en Waal slaakt eenzelfde verzuchting: “Aeʼge klèèinjonges het, daen kunde ma huje” Het Gendrings woordenboek is daar duidelijker. Daar wordt hujen vertaald met pesten en verduidelijkt in de zin “Zit toch niet altied met den hond te hujen”.
Ons Woord van de Maond komt in heel Noord-, Oost- en Zuid-Nederland voor en wel met verschillende klinkers: huun , heuien, höie, heun(en), hunen, hoden, huiden, hoeden, huudjen. Echter veelal niet met die tweede figuurlijke betekenis opjagen. De oorspronkelijke betekenis van hoeden wordt hierbij, als gezegd, omgedraaid. Je voelt maar een opgejaagde als je de ander toevoegt: Loop toch nie zo te huje! Die oorspronkelijke betekenis van het werkwoord staat overigens -en dat is niet verwonderlijk- in direct verband met het zelfstandig naamwoord hoed. De uitdrukkingen iemand onder je hoede nemen en op je hoede zijn illustreren dit heel plastisch.
Tekst: Antoon Berentsen (werkgroep Dialect)
