Nr. 96 Old Ni-js Nr. 96
Geplaatst op zaterdag 18 maart 2017 om 17:07
Beste heemkundevrienden,
De Heemkundekring Bergh is vol energie het nieuwe jaar ingegaan. De plannen die het bestuur voor ogen heeft, hebben onder andere betrekking op de nog op te richten veldwerkgroepen in Kilder, Azewijn en Braamt. De eerste aanzet voor een veldwerkgroep in Kilder is al gegeven. In deze editie van Old Ni-js staan twee interessante onderwerpen over dit kerkdorp, getiteld ‘Kwajongenswerk met verstrekkende gevolgen’ en ‘Oorlog in Kilder, door de ogen van Riek Kruus’.
De redactie hoopt dat deze publicatie een stimulans zal zijn voor meer Kildenaren om ook een bijdrage te leveren aan ons lijfblad en de heemkundeclub. Zo kunnen ze Kilder nog meer op de kaart zetten. Immers, zo werkt het ook bij de Veldwerkgroep Beek. Na de publicatie over garage Lambooy en de scholen in Beek, pakt de groep enthousiast een nieuw thema op. Otto Smits is bezig met een artikel over de jacht in de Byvank tot en met 1938. Daarover leest u in het juli-nummer.
Antoon Berentsen start in deze uitgave met een inspirerende serie over Berghse havezaten. Hij begint met een algemeen verhaal over havezaten en haar bewoners. En hij legt de havezate etymologisch onder de loep. Aansluitend besteedt hij aandacht aan Schlösschen Borghees. Dat ligt tegenwoordig in Duitsland, maar is oorspronkelijk een Berghse havezate. Ook geeft Antoon een beschrijving van recent verschenen jaarboeken en congresbundels, waarbij met name het thema ‘grens’ opvalt. Zelf ben ik enthousiast over het fotoboek Huis & Habitat over twee markante inwoners van de gemeente Montferland.
Ruth Mijnen duikt in het archeobotanische onderzoek in de Marktstraat van ’s-Heerenberg. Dat is het zoeken naar restanten van zaden, botten en pollen met als doel meer te weten te komen over de voedingsgewoontes en mogelijk andere activiteiten van de toenmalige bewoners. Erg boeiend. Bovendien is het artikel gelardeerd met originele illustraties uit de collectie van het Rijksmuseum.
De dialectbijdrage van Henk Harmsen is getiteld Paspoort. Daarna geeft hij een toelichting over ‘de andere kant’ van dit verhaal, namelijk mede-menselijkheid ten opzichte van allochtonen, of zo u wilt ‘Nieuwe Nederlanders’. Het oorspronkelijke verhaal stamt uit de jaren tachtig, maar is nog steeds actueel!
Namens de redactie wens ik u veel leesplezier.
Anneke Lukkezen
Langs Berghse havezaten I (pag.4)
Wie ‘Bergh’ en ‘havezate’ als zoekwoord intypt, komt al gauw bij een hotelboerderij tussen Zeddam en Azewijn uit. Dat was mij opgevallen en ook een doorn in het oog. Immers ik kende het adres als een oude boerderij, waar mijn opa als postbode en ik als jong vakantiehulpje post bestelde. Wat is er aan de hand, vroeg ik me af, en besloot het thema eens in de redactie van Old Ni-js aan de orde te stellen. Zie hier het resultaat. Ik mag u in een aantal nummers van ons lijfblad langs de Berghse havezaten voeren.
ANTOON BERENTSEN
Kwajongenswerk in Kilder met verstrekkende gevolgen (pag.11)
Dat er in de tweede helft van de 19e eeuw opvallende gebeurtenissen plaatsvonden in het Berghse, blijkt uit het brievenboek van de burgemeester van Bergh en uit de archieven van de rechtbanken van Zutphen en Arnhem1. Deze archieven zijn vrij goed en volledig bewaard gebleven. Het is dus redelijk eenvoudig om een reconstructie te maken van het leven in Bergh van alledag. In dit artikel zal ik u meenemen naar een opeenstapeling van gebeurtenissen in het jaar 1873. Centraal staan Geurt Kuster, zijn vrouw Elisabeth Ampting en hun zoon Jan Kuster uit Kilder.
DENNIS KOK
Oorlog in Kilder door de ogen van Riek Kruus (pag.17)
Het is 1939 en Nederland staat aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog. Langs de Rijksweg in Kilder woont de dan achtjarige Riek Kruus, samen met haar vader Jan, moeder Mina, broer Bertus en haar zussen Annie, Marietje en Fien. Na de oorlog heeft Riek Kruus haar herinneringen opgeschreven. Anno 2017 vertelt Riek (Kruus) Smeenk op 86-jarige leeftijd aan Rob Vister hoe zij als klein meisje de Tweede Wereldoorlog heeft beleefd.
RIEK KRUUS / ROB VISTER
Archeobotanisch onderzoek in ‘s-Heerenberg (pag.20)
Bij opgravingen en archeologisch onderzoek denken we direct aan scherven, spelen, munten en restanten van gebouwen. Zo ook bij het archeologisch onderzoek bij de nieuwbouw van Gertrudis, Markstraat 10/10a in ‘s-Heerenberg. Een uitvoerig onderzoek met als resultaat weer meer informatie over de laat-middeleeuwse
bebouwing en de voormalige bewoners van deze locatie. Na weken graven en restanten blootleggen zijn alle resultaten en vondsten geïnventariseerd en in kaart
gebracht. De archeologiewerkgroep van de Heemkundekring heeft al op verschillende manieren de resultaten gepresenteerd, met een goed bewaard gebleven schoentje als een van de pronkstukken.
RUTH MIJNEN
Tekst: Redactie Old Ni-js en Robert Bennink
